(ဘီ)ပိုး

(ဘီ)ပိုးဆိုတာ Hepatitis B virus (HBV) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို ေခၚၾကတာပါ။ သူ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ Hepatitis B ဟာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ အသည္း ကူးစက္ေရာဂါ အျပင္းစား ျဖစ္တယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းပါ ေျပာရရင္ သီေပါမင္း ပါေတာ္မူတဲ့ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ကစျပီး ကပ္ေရာဂါ အသြင္ စျဖစ္ခဲ့ပါသတဲ့။ ပိုးက ေသြးထဲကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ေရာက္လာျပီး ကိုယ္ထဲက အရည္ေတြထဲထိ ၀င္လာတာ ျဖစ္တယ္။ တစ္ကမၻာလံုးဆိုရင္ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ရွိႏိုင္တယ္။ အဲဒီထဲက ၇ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္က နာတာရွည္ အဆင့္ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ “ႏူရာ ၀ဲစြဲ” ဆိုသလို ဆင္းရဲၾကတဲ့ အာရွ၊ အာဖရိကနဲ႔ ေတာင္အေမရိကမွာ ပိုျဖစ္ေနပါတယ္။

ဘယ္လိုလုပ္ ကူးပါသလဲ ေမးရင္ AIDS နဲ႔ အတူတူပါဘဲ။ ေသြးသြင္းတာ၊ ေသြး-ေသြးခ်င္းထိတာ (ေသြးကိုကိုင္ရင္ Latex or plastic လက္အိတ္ မသံုးတာ)၊ ပိုးသန္႔ မထားတဲ့ ေဆးထိုးအပ္သံုးတာ၊ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ (ကြန္ဒြန္ မသံုးတာ)၊ ေရာဂါရွိတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလးဆီ ကူးတာေတြ ျဖစ္တယ္။ သတိထား ေစခ်င္တာက ေသြးသာ မဟုတ္ဘဲ၊ ကိုယ္မွာရွိတဲ့ အရည္ေတြထဲမွာလဲ ပိုးရွိေနမွာမို႔ လိင္ဆက္ဆံတာနဲ႔ ကူးရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေသးစိတ္ေျပာရရင္ နားကပ္ လဲ၀တ္တာ၊ ႏုတ္ခမ္းေမႊးရိတ္တဲ့ဒါး၊ သြားတိုက္တံ၊ လက္သဲညွပ္ တြဲသံုးတာ၊ ဆံပင္ညွပ္ဆိုင္၊ အလွျပင္ဆိုင္က တစ္ခါသံုးဒါး မသံုးရင္လဲ ကူးႏိုင္တယ္။ ဆြဲေဆာင္မႈ ရွိခ်င္လြန္းလို႔ (တက္တူး) အရုပ္ ထိုးသူေတြ၊ ဟိုေနရာ ဒီေနရာ ကြင္းတပ္သူေတြ အႏၲရာယ္ကို ျမင္ေစခ်င္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အစိုးရိမ္ မလြန္ပါနဲ႔။ ပိုးရွိေနသူက ခ်က္ျပဳတ္တာ စားမိလို႔ မကူးပါ။ လက္တြဲ လမ္းေလ်ာက္လဲ မကူးပါ၊ ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္ဆိုးတာနဲ႔ မကူးပါ။ တစ္အိမ္တည္း အတူေနရံုနဲ႔လဲ မကူးပါခင္ဗ်ား။

ဒီပိုး ၀င္လာရင္ တျခားပိုးေတြ ၀င္လာတဲ့အခါ လုပ္သလို ခႏၶာကိုယ္က ခံျပီး တိုက္ထုတ္ပါတယ္။ ကိုယ္က ႏိုင္ရင္ ျပီးျပီး ေပ်ာက္ေပ်ာက္ ျဖစ္သြားေရာ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) လို႔ေခၚတဲ့ ခံႏိုင္စြမ္း (နားလည္ လြယ္ေအာင္ ေျပာရရင္ အတြင္းအား ေပါ့ဗ်ာ) ရလာလို႔ပါ။ ေနာက္ထပ္ (ဘီ)ပိုး ၀င္လာတဲ့အခါ ဒီခံႏိုင္စြမ္းကေန ျပန္တိုက္ ပစ္ပါမယ္။

၀တၳဳ ဇာတ္ေၾကာင္း ေရးသလို တက္လိုက္ က်လိုက္ ေျပာျပရေတာ့မွာဘဲ။ ၆ လၾကာလို႔ မႏိုင္ရင္ေတာ့ နာတာရွည္ အသည္း ေရာဂါ ျဖစ္ပါျပီ။ စိတ္သက္သာရဖို႔ တစ္ခုကေတာ့ ၉၀% ေသာ က်န္းမာတဲ့ လူၾကီးေတြဟာ နာတာရွည္ ျဖစ္မသြားၾကပါဘူး။ ကေလးေတြက ကံမေကာင္းၾကပါ။ ငယ္ေလ မခံႏိုင္ေလ၊ သိပ္ငယ္လို႔ကေတာ့ ၉၀% မခံႏိုင္ၾကပါ။ နာတာရွည္ ျဖစ္တိုင္းလဲ လူက လူေကာင္းလို အၾကာၾကီး ေနႏိုင္ပါတယ္။ ေနႏိုင္တယ္ဆိုျပီး ေပါ့လို႔ေတာ့ မရပါ။ ေရာဂါ လကၡဏာသာ မရွိတာ၊ ပိုးက အသည္းကို တစစနဲ႔ ဖ်က္ဆီးေနပါျပီ။

သူ႔ေၾကာင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ၊ ဒါမွမဟုတ္ အသည္း ကင္ဆာ ဆက္ျဖစ္တတ္လို႔ ဆိုးလြန္းပါတယ္။ အသည္းက လိုသေလာက္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ခ်ိန္ ေရာက္ရင္ေတာ့ ေသရေတာ့မွာပါ။

အသည္းဆိုတာ အေတာ္ အလုပ္လုပ္တဲ့ အဂၤါ ျဖစ္ပါတယ္။ စားလိုက္တဲ့ အစာထဲက အဆီ နဲ႔ ဆီေတြကို အစာေျခ ေပးတယ္။ ဒီလို လုပ္ႏိုင္ဖို႔ (ဘိုင္းလ္) အစာေျခ အရည္ ထုတ္ေပးတယ္။ စိမ္းစိမ္း၊ နက္နက္၊ ခါးခါး အရည္ကို ေျပာတာပါ။ တစ္ေန႔တာ ရတာနဲ႔ သံုးတာထဲက ပိုတဲ့ အား(အင္နာဂ်ီ)ကို သိုေလွာင္ ေပးထားတယ္။ အဆိပ္ အေတာက္ ပါလာရင္လဲ ဖယ္ရွားေပးတယ္။ ေနာက္ျပီး (ကိုလက္စတီေရာ)၊ ေသြးခဲ ေစတဲ့ ပစၥည္း၊ ပရိုတင္းေတြကို သူကေန ထုတ္လုပ္ေပး ပါေသးတယ္။ ဒီလို မ်ားလြန္းတဲ့ အလုပ္ေတြ ၂ ရက္ေလာက္ အလုပ္ မလုပ္ေတာ့ရင္ လူဟာ ေသရေတာ့မွာပါ။ ဇာတ္နာျပီ ေပါ့ဗ်ာ။

(ဘီ)ပိုး စ၀င္လာခ်ိန္မွာ တုပ္ေကြးလိုဘဲ နဲနဲဖ်ား၊ ကိုက္ခဲ၊ အစာမစားခ်င္ ဆိုတာေလာက္သာ ခံစားရပါတယ္။ ရွာရွားပါးပါး ဆိုပါစို႔ ၁% ေလာက္သာ မ်က္စိ၀ါ၊ ဆီး၀ါ၊ အန္ခ်င္ ဆိုတဲ့ ခပ္ျပင္းျပင္း ခံစားရတတ္ပါတယ္။ သတိထားရေတာ့မဲ့ နာတာရွည္အဆင့္ ေရာက္ရင္ ေစာေစာက ကၡဏာေတြ မရွိေတာ့ပါ။ မေပါ့ပါနဲ႔။

ေသြးစစ္ရင္ အေျဖ ၃ မ်ိဳးထြက္ႏိုင္ပါတယ္။
HBsAb ေတြ႔ရင္ ဒီလူ ကံေကာင္းတယ္။ ခံႏိုင္အားရွိေနျပီ။ သူမ်ားကိုလဲ မကူး၊ ကာကြယ္ေဆးလဲ မလိုဘူး။
HBsAg ေတြ႔ရင္ ေသြးထဲမွာ ပိုးရွိေနျပီ။ ၆ လၾကာရင္ တခါထပ္စစ္ပါ။ ေရာဂါျပီးသြားတာ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
HBcAb ေတြ႔တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကူးစက္ခံေနရျပီမို႔ အသဲအထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ရပါေတာ့မယ္။

ဆရာ၀န္ဆီ ေရာက္ျပန္ေတာ့ တခ်ိဳ႕က ေဆးကုေပးဖို႔ မလိုပါ။ ၆ လ တစ္ခါ ၁ ႏွစ္တစ္ခါ ျပန္ျပပါ။ ရိုးရိုးသားသား ေျပာရရင္ ေပ်ာက္သြားေအာင္ ကုတဲ့ေဆး မရွိေသးပါ။ ဆရာ၀န္က အနားခိုင္းပါမယ္။ အစာ ေကာင္းေကာင္း စားခိုင္းမယ္။ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ခိုင္းမယ္။ ေဆးလိပ္၊ အရက္ျဖတ္ခိုင္းမယ္။ တျခား ေနမေကာင္းထိုင္မသာ ျဖစ္ရင္ ေသာက္ရမဲ့ ေဆးကို ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ျပီးမွ ေသာက္ဖို႔ သင့္ပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း ေဆးမွန္သမွ် တိုင္းရင္းေဆး ျဖစ္ျဖစ္ မေကာင္းက်ိဳး ဆိုတာ ရွိတယ္။ မေကာင္းတာ မွန္သမွ် ေျခဖ်က္ေပးမဲ့ အသည္းက မေကာင္းဘူး မဟုတ္ပါလား။

(ေအ) ကာကြယ္ေဆး ထိုင္းခိုင္းခ်င္ ခိုင္းပါလိမ့္မယ္။ (ေအ)ေရာ (ဘီ)ပါ ေရာထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆး (Twinrix) လဲ ရွိေနပါျပီ။ အရက္က လြဲလို႔ အထူး ေရွာင္ရန္ ေဆာင္ရန္ မရွိပါ။ အာဟာရ ျပည့္ျပီး မွ်တတဲ့ အစာ ေကာင္းေကာင္း စားသင့္ပါတယ္။ အဆီ နည္းရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ အဆီခ်က္မဲ့ စက္က ပ်က္ေနတယ္ မဟုတ္လား။

(ဘီ)ပိုးဟာ HIV ထက္ အဆ ၁၀၀ ပိုျပီး ကူးစက္တတ္လို႔ သိထားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကာကြယ္ေဆးကို အားကိုးၾကပါ။ ကာကြယ္ေဆးကို ၃ ၾကိမ္ ၃ ခါတိတိ ထိုးရပါမယ္။ ပထမ တစ္ခါ ထိုးျပီး ေနာက္ ၁ လမွာ ဒုတိယ၊ ေနာက္ ၅ လ မွာ တတိယ။

ေမြးစကေန အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ေအာက္ေတြကို ကာကြယ္ေဆး ေသခ်ာေပါက္ ထိုးေပးသင့္ပါတယ္။ လူၾကီးေတြထဲက ဆိုရင္ ေဆးရံု-ေဆးခန္းမွာ အလုပ္လုပ္သူေတြ၊ ေထာင္မွာ အလုပ္လုပ္သူနဲ႔ ေထာင္က်သူေတြ၊ မူးယစ္ထိုးေဆး သံုးသူေတြ၊ လိင္တူ ဆက္ဆံသူေတြ၊ က်ား-မ ဆက္ဆံဘက္မ်ားသူေတြ၊ ခႏၶာကုိယ္ရင္းျပီး လုပ္ကိုင္ရသူေတြ၊ မိသားစုအတူေနထဲက တစ္ေယာက္ ေယာက္မွာ ပိုးရွိေနရင္၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးသင့္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္က ပိုးရွိေနရင္ ကေလးကို ေမြးျပီးျပီးခ်င္း ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ HBIG ဆိုတဲ့ေဆး ထိုးပါေလ။ ပိုး၀င္ျပီး သူမ်ားကေတာ့ ကာကြယ္ေဆး မလိုေတာ့ပါ။ မထူးလို႔ပါ။

(ဘီ)ပိုး ရွိသူကို ေဆးေပးတာဟာ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ ကင္ဆာ အဆင့္ ေရာက္မသြားဖို႔သာ ရည္ရြယ္ႏိုင္တာပါ။ WHO အဆို အရေတာ့ Interferon နဲ႔ Anti-viral Agents ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေစ်းကေတာ့ ေခါင္ခိုက္ေနဆဲပါ။

ကင္ဆာကေတာ့ ေရာဂါနာမည္ တပ္ျပီး ၆ လ ထက္ အသက္ မရွည္ပါ။ အသည္း ေျခာက္တာဆိုရင္ေတာ့ ေနာက္ဆံုး ဆရာန္မ်ား လုပ္ေပးႏိုင္တာက Liver transplantation အသည္း အစားထိုး ေပးတာပါဘဲ။ သိတဲ့အတိုင္း ဒီအဆင့္ဟာ အင္မတန္ ကရိကထမ်ား၊ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ား၊ ရာသက္ပန္ လူနာၾကီးဘ၀ကို ေရာက္သြားရတာမ်ိဳးပါ။

အသည္း ေကာင္းၾကပါေစ။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၇-၈-၀၉